Nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em và cách chăm sóc

Nguyên nhân gây bệnh viêm đường hô hấp ở trẻ em là gì? Dấu hiệu nhận biết và hướng dẫn chăm sóc tại nhà để ngăn ngừa biến chứng.

Viêm đường hô hấp trên ở trẻ em là một trong những bệnh lý thường gặp, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi. Để phòng ngừa và chăm sóc con tốt hơn, việc nắm rõ các nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em là vô cùng cần thiết. Bài viết này sẽ phân tích các yếu tố chính gây bệnh, giúp cha mẹ có cái nhìn toàn diện nhất.

1. Nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em là gì?

Các bệnh đường hô hấp xuất hiện do sự kết hợp của nhiều yếu tố, từ tác nhân gây bệnh trực tiếp đến điều kiện môi trường sống và sức khỏe bên trong của trẻ.

1.1. Nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em trực tiếp

• Virus: Khoảng 80-90% trường hợp là do virus như Rhinovirus, Adenovirus, virus cúm, và đặc biệt là Virus Hô hấp Hợp bào (RSV).

• Vi khuẩn: Chủ yếu là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, thường gây ra các biến chứng nặng như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm xoang.

1.2. Hệ miễn dịch non yếu của trẻ

Sự khác biệt lớn nhất giữa trẻ em và người lớn là hệ miễn dịch của trẻ vẫn đang trong quá trình học hỏi và phát triển, khiến trẻ dễ bị tổn thương hơn.

• • Miễn dịch chưa hoàn thiện: Đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, hệ thống miễn dịch chưa có đủ “bộ nhớ” để chống lại hàng loạt các chủng virus khác nhau, dẫn đến việc trẻ dễ mắc bệnh lặp đi lặp lại.

  • Mất “Miễn dịch thụ động”: Sau 6 tháng tuổi, kháng thể nhận được từ mẹ (miễn dịch thụ động) bắt đầu giảm mạnh, khiến trẻ dễ ốm hơn.

  • Thiếu vi chất: Thiếu hụt các vi chất quan trọng như Kẽm, Vitamin D, Vitamin C làm suy yếu hàng rào bảo vệ, khiến trẻ dễ bị tấn công bởi mầm bệnh.

1.3. Môi trường và lối sống

Các yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em. Yếu tố này đóng vai trò là chất xúc tác, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh tấn công.

• Thời tiết và nhiệt độ. Sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ làm niêm mạc đường hô hấp bị tổn thương, giảm khả năng bảo vệ.

• Ô nhiễm không khí. Bụi mịn (PM2.5), khói thuốc lá thụ động, và ô nhiễm môi trường làm tổn thương niêm mạc phổi và phế quản. Từ đó làm giảm chức năng của lông chuyển, tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn xâm nhập.

• Môi trường sinh hoạt tập thể. Trẻ đi học mầm non, nhà trẻ tiếp xúc gần gũi với nhiều bạn khác, làm tăng tốc độ lây lan của các bệnh lây qua đường hô hấp như cúm, cảm lạnh.

• Dinh dưỡng kém. Trẻ biếng ăn, thiếu dinh dưỡng sẽ có sức đề kháng yếu, kéo dài thời gian mắc bệnh và tăng nguy cơ tái phát.

2. Các dấu hiệu nhận biết bệnh đường hô hấp ở trẻ em

Bệnh đường hô hấp là nhóm bệnh lý phổ biến nhất ở trẻ nhỏ, thường được chia làm hai loại: đường hô hấp trên (mũi, họng, xoang) và đường hô hấp dưới (khí quản, phế quản, phổi). Cha mẹ cần chú ý các triệu chứng sau:

2.1. Triệu chứng đường hô hấp trên

Đây thường là các bệnh nhẹ như cảm lạnh, viêm mũi họng.

• Sổ mũi/Nghẹt mũi: Dịch mũi lỏng, trong hoặc đặc, vàng/xanh.

• Ho: Ho khan, ho có đờm, hoặc ho liên tục do kích ứng cổ họng.

• Đau họng: Biểu hiện qua việc trẻ quấy khóc, biếng ăn, bỏ bú.

• Sốt: Thường là sốt nhẹ hoặc không sốt.

2.2. Triệu chứng đường hô hấp dưới

Đây là các bệnh nặng hơn như viêm phế quản, viêm phổi.

• Thở nhanh, khó thở: Đây là dấu hiệu nguy hiểm nhất, thể hiện qua việc trẻ thở gấp, phập phồng cánh mũi, hoặc rút lõm lồng ngực khi hít vào.

• Ho nặng và kéo dài: Ho dữ dội, ho có đờm nhiều, tiếng ho sâu.

• Sốt cao: Sốt cao liên tục trên 39°C

3. Cách chăm sóc và điều trị tại nhà hiệu quả

Nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em đa phần là do virus. Vậy nên việc chăm sóc triệu chứng tại nhà là vô cùng quan trọng.

• Vệ sinh mũi họng:

  • Sử dụng nước muối sinh lý 0.9% để nhỏ, rửa mũi cho trẻ nhiều lần trong ngày, đặc biệt trước khi ăn và trước khi ngủ. Việc này giúp làm sạch và làm loãng dịch mũi.

  • Chỉ hút mũi khi dịch mũi quá nhiều và hút nhẹ nhàng.

• Hạ sốt: Dùng thuốc hạ sốt (Paracetamol hoặc Ibuprofen) theo liều lượng chính xác dựa trên cân nặng của trẻ khi sốt trên 38.5°C.

• Dinh dưỡng và Bù nước: Cho trẻ uống đủ nước và ăn các thức ăn mềm, lỏng dễ tiêu hóa và giàu vitamin để tăng cường sức đề kháng.

• Nghỉ ngơi và giữ ấm. Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ. Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, ngực và chân.

• Làm ẩm không khí. Sử dụng máy phun sương hoặc máy tạo độ ẩm. Không khí trong phòng không bị khô sẽ giúp niêm mạc mũi họng dễ chịu hơn.

Cảnh báo: Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh cho trẻ khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Kháng sinh không có tác dụng với virus và việc lạm dụng có thể gây ra kháng thuốc.

Ba mẹ nên nhận biết sớm triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em. Từ đó, kết hợp với các biện pháp phòng ngừa khoa học sẽ giúp cha mẹ bảo vệ con khỏi những nguy cơ tiềm ẩn từ nhóm bệnh lý phổ biến này.